قمرالملوک وزیری در سال ۱۲۸۲ هجری ش. در تاکستان قزوین در یک خانواده مذهبی زاده شد. چهار ماه پیش از تولد قمر، پدرش درگذشت و مادرش هم در هجده ماهگی قمر از دنیا رفت. به این ترتیب قمر زیر سرپرستی مادر بزرگ خود ملا خیرالنسا (ملقب به افتخار الذاکزین) قرار گرفت که نوحه خوان محافل زنانه مذهبی بود.
قمر در کودکی همراه مادربزرگ خود به مجالس روضه خوانی میرفت و در فرصتهای مناسب در میان جمعیت راه میرفت و مرثیه میخواند. به این ترتیب، رفته رفته نخستین فوت و فنهای آوازخوانی را از مادربزرگ خود آموخت و به گفته خود همین هم آوازیهای گاه و بیگاه با مادر بزرگش، پیشاپیش اعتماد به نفس او را تقویت کرده و شهامت در صحنه خواندن را به او بخشیده است.
منزل آنها در محله سنگلج تهران بود. مادر بزرگ قمر که به پادرد و بیماری فلج دچار بود نذر کرد که به کربلا برود و قمر را به خاله اش سپرد. دخترخاله قمر بعدها همسر مجدالصنایع شد که در منزل او نوازندگانی چون درویش خان، رکن الدین خان و حاجی خان مراوده داشتند. حضور درگردهمایی های این بزرگان گوش و هوش قمر را از کودکی به جذبه موسیقی سپرد.
آموزش موسیقی
هنگامی که قمر در خانهء خاله اش بود، فرصتهایی پیش آمد که با سازی بخواند. اینطور شد که تفاوت با ساز و بی ساز خواندن را دریافت. پش از آن، قمر از مادر بزرگش خواست که استاد آوازی برای او در نظر بگیرد و بگیرد و گویا مدتی پیرمردی به این منظور به خانهٔ آنان رفت و آمد میکرده است.
چندی نگذشت که این استاد اولیه که هویتش آشکار نیست چشم از جهان فروبست. قمر و مادر بزرگش در پی یافتن استاد دیگری برآمدند. ولی در این میان، مادر بزرگش هم فوت کرد. بنابر روایتی، سرانجام سرنوشت استادی به نام بحرینی را در سر راه او قرار داد و او پدرانه در راه آموزش او کمر همت بست. قمر به تهران آمد و در خانهء او اقامت گرفت و در مجالس انس او با موسیقیدانان سرشناس از جمله استاد نظام الدین لاچینی آشنا شد. به همت استاد لاچینی قمر در برای نخستین بار در ۱۶ سالگی، چندین تصنیف از عارف، درویش خان و غیره را برای کمپانی «پلیفن» ضبط کرد.